سه شنبه 1 فروردین 1402
| English
دوره 24، شماره 4 - ( زمستان 1401 )
جلد 24 شماره 4 صفحات 182-158 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rezaee S, Shahabi M, Ashna H, varij Kazemi A, Hatami J. Inter-religious prejudices and stereotypes among Sunni university students in Iran: A social cognitive approach. Advances in Cognitive Sciences 2023; 24 (4) :158-182
URL: http://icssjournal.ir/article-1-1480-fa.html
URL: http://icssjournal.ir/article-1-1480-fa.html
رضایی سبحان، شهابی محمود، آشنا حسام‌الدین، وریج کاظمی عباس، حاتمی جواد. تعصب و قضاوت‌های قالبی بین‌مذهبی در میان دانشجویان اهل سنت ایران: رویکرد شناخت اجتماعی. تازه های علوم شناختی 1401; 24 (4) :182-158
سبحان رضایی1 
، محمود شهابی* 2، حسام‌الدین آشنا3، عباس وریج کاظمی4، جواد حاتمی5
، محمود شهابی* 2، حسام‌الدین آشنا3، عباس وریج کاظمی4، جواد حاتمی5
1- فارغ‌التحصیل دکتری جامعه شناسی فرهنگی، گروه مطالعات اجتماعی، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تهران، ایران/ دپارتمان مطالعات اجتماعی، موسسه نشر و پژوهش نگاه مشرق میانه، تهران، ایران
2- دانشیار، دکتری جامعه شناسی ارتباطات، گروه جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
3- دانشیار، گروه فرهنگ و حکمرانی، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه مطالعات فرهنگی، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
5- دانشیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2- دانشیار، دکتری جامعه شناسی ارتباطات، گروه جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
3- دانشیار، گروه فرهنگ و حکمرانی، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران
4- دانشیار، گروه مطالعات فرهنگی، موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
5- دانشیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده: (89 مشاهده)
مقدمه: مرزنشینی بستر اجتماعی برای همزیستی اقوام و مذاهب مختلف در کردستان، سیستان و بلوچستان و ترکمن صحرا در ایران است؛ اما این بستر، مانند بسیاری از زمینه‌های اجتماعی مشابه، به تعصب و قضاوت‌های قالبی بین قومی و مذهبی و بازنمایی شناختی خود و دیگران حساس است. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سه سوال است: 1) چه نوع پیش‌داوری‌ها و تعصبات بین مذهبی در بین دانشجویان اهل سنت ساکن کردستان، سیستان و بلوچستان و ترکمن صحرا و یا مهاجر به تهران وجود دارد؟ 2) سطح پیش‌داوری‌ها و تعصبات بین مذهبی در بین دانشجویان اهل سنت و شیعه ساکن در شهرهای مذکور چقدر است؟ 3) مهاجرت تحصیلی به تهران چه تأثیری بر نوع و سطح پیش‌داوری‌ها و تعصبات بین مذهبی دانشجویان اهل سنت دارد؟
روش کار: برای پاسخگویی به این سؤالات، ما از یک روش‌شناسی ترکیبی بهره بردیم و در استان‌های کردستان، سیستان و بلوچستان، منطقه ترکمن صحرا، و شهر تهران از طریق راهبردی پیمایش و در قالب یک مطالعه آمیخته با استفاده از ابزار‌های کیفی و کمّی به بررسی تعصب‌های میان مذهبی به مطالعه تعصب‌های میان مذهبی پرداختیم. ابزار کمّی این مطالعه برگرفته از «مدل محتوای قضاوت قالبی (SCM)» Fiske و ابزار کیفی آن، توصیف صفات خودی‌ها و دیگری‌ها است.
یافته‌ها: نتایج پیمایش نشان می‌دهد که در خصوص دانشجویان کرد و ترکمن، مهاجرت به تهران، موجب تضعیف تصویر ارتباط با اقوام شیعه استان، مشتمل بر تضعیف خوانش چگونگی تصویر خود از نگاه شیعیان استان مرزی، و همچنین، تضعیف تصویر همان دیگریِ استان برای ایشان شده است. اما در خصوص دانشجویان بلوچ، که در هر دو شاخص بازنمایی خود و دیگری، دارای بدترین تصویر در میان همتایان ترکمن و کردِ خود در استان بوده‌اند، می‌توان گفت که مهاجرت به تهران موجب بهبود تصویر ارتباط با سیستانی‌های استان می‌گردد. چرا که با ارتقاء شاخص‌های گرمابخشی و کارآمدی، جایگاه دیگریِ استان را از نفرت و تحقیر میان گروهی دور و به سوی برتری خوانی نزدیک‌تر می‌کند.
نتیجه‌گیری: داده‌های به دست آمده این پژوهش نشان می‌دهد که 1. تعصب بر ارتباط کردها، بلوچ‌ها، و ترکمن‌های اهل تسنن با شیعیان ساکن استان‌های مرزی تأثیر بسزائی می‌گذارد. 2. مهاجرت تحصیلی به تهران بر تضعیف تصویر دیگری در میان کردها و ترکمن‌ها تأثیرگذار است، اما ارتباط میان مذهبی پس از مهاجرت در میان بلوچ‌ها کمی تسهیل می‌گردد.
روش کار: برای پاسخگویی به این سؤالات، ما از یک روش‌شناسی ترکیبی بهره بردیم و در استان‌های کردستان، سیستان و بلوچستان، منطقه ترکمن صحرا، و شهر تهران از طریق راهبردی پیمایش و در قالب یک مطالعه آمیخته با استفاده از ابزار‌های کیفی و کمّی به بررسی تعصب‌های میان مذهبی به مطالعه تعصب‌های میان مذهبی پرداختیم. ابزار کمّی این مطالعه برگرفته از «مدل محتوای قضاوت قالبی (SCM)» Fiske و ابزار کیفی آن، توصیف صفات خودی‌ها و دیگری‌ها است.
یافته‌ها: نتایج پیمایش نشان می‌دهد که در خصوص دانشجویان کرد و ترکمن، مهاجرت به تهران، موجب تضعیف تصویر ارتباط با اقوام شیعه استان، مشتمل بر تضعیف خوانش چگونگی تصویر خود از نگاه شیعیان استان مرزی، و همچنین، تضعیف تصویر همان دیگریِ استان برای ایشان شده است. اما در خصوص دانشجویان بلوچ، که در هر دو شاخص بازنمایی خود و دیگری، دارای بدترین تصویر در میان همتایان ترکمن و کردِ خود در استان بوده‌اند، می‌توان گفت که مهاجرت به تهران موجب بهبود تصویر ارتباط با سیستانی‌های استان می‌گردد. چرا که با ارتقاء شاخص‌های گرمابخشی و کارآمدی، جایگاه دیگریِ استان را از نفرت و تحقیر میان گروهی دور و به سوی برتری خوانی نزدیک‌تر می‌کند.
نتیجه‌گیری: داده‌های به دست آمده این پژوهش نشان می‌دهد که 1. تعصب بر ارتباط کردها، بلوچ‌ها، و ترکمن‌های اهل تسنن با شیعیان ساکن استان‌های مرزی تأثیر بسزائی می‌گذارد. 2. مهاجرت تحصیلی به تهران بر تضعیف تصویر دیگری در میان کردها و ترکمن‌ها تأثیرگذار است، اما ارتباط میان مذهبی پس از مهاجرت در میان بلوچ‌ها کمی تسهیل می‌گردد.
واژه‌های کلیدی: شناخت اجتماعی، تعصب، ارتباطات میان فرهنگی، اقوام اهل تسنن ایران، مهاجرت تحصیلی به تهران
نوع مطالعه: پژوهشي اصیل |
موضوع مقاله:
علوم اعصاب شناختی
دریافت: 1401/8/6 | پذیرش: 1401/10/29 | انتشار: 1401/11/30
دریافت: 1401/8/6 | پذیرش: 1401/10/29 | انتشار: 1401/11/30
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
