دوره 12، شماره 3 - ( پاییز 1389 )
جلد 12 شماره 3 صفحات 58-49 |
برگشت به فهرست نسخه ها
طاهره اورنگ* 
1، پرویز آزادفلاح2 ، محمود دژکام3
1، پرویز آزادفلاح2 ، محمود دژکام3
1- روان‌شناسی عمومی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
2- دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه علوم پزشکی، دانشگاه شهید بهشتی
2- دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
3- دانشیار گروه علوم پزشکی، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده: (2721 مشاهده)
هدف: در این پژوهش، برای فهم بیشتر ویژگیهای شخصیتی متفاوت افراد دارای تفکر خلاق، کمّیت و کیفیت سازوکارهای دفاعی و سبک دفاعی آنها بررسی شده است.
روش: ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، ۲۵۸ نفر از دانشجویان دختر کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه تربیت مدرس، پرسشنامۀ تفکر خلاق عابدی را تکمیل کردند. سپس از میان این شرکتکنندگان، دو گروه ۳۰ نفری از آزمودنیهایی که بیشترین و کمترین نمرات را در این آزمون گرفته بودند، به عنوان دو گروه مقایسۀ پژوهش انتخاب شدند. برای سنجش سبک و سازوکارهای دفاعی از پرسشنامۀ سبکهای دفاعی استفاده شد. در پایان، دادهها به وسیلۀ آزمون t برای گروههای مستقل تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: افراد دارای تفکر خلاق و افرادی که از تفکر خلاق کمتری برخوردارند، در نرخ کلّی استفاده از سازوکارهای دفاعی تفاوتی با هم ندارند. سبک دفاعی افراد دارای تفکر خلاق، رشدیافتهتر از افراد دارای تفکر کمتر خلاق است؛ و افراد دارای تفکر کمتر خلاق، بیشتر از الگوی سازوکارهای دفاعی رشدنایافته استفاده میکنند. به طور کلّی، ویژگی اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر خلاق، در مقایسه با گروه دارای تفکر کمتر خلاق، استفادۀ زیاد آنها از سازوکارهای دفاعی رشدیافتۀ والایش، طنز و پیشاپیشنگری و سازوکارهای رشدنایافتۀ دلیلتراشی، تجزیه و انکار است؛ در حالی که مشخصۀ اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر کمترخلاق، استفادۀ زیاد آنها از سازوکارهای دفاعی رشدنایافتۀ فرافکنی، به عملدرآوری، دوپاره‌سازی، رفتار پرخاشگرانه- منفعلانه، خیالپردازی، جابهجایی و جسمانیسازی است.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعۀ حاضر بار دیگر بر اهمیت تفاوت گذاشتن بین دو حوزۀ عمدۀ خلاقیت تأکید میکند. به علاوه، همسو با یافتههای تحقیقات پیشین، نتایج نشان میدهند که افراد دارای تفکر خلاق به دلیل استفاده از نوعی سبک دفاعی خلاق، از افراد دارای تفکر کمترخلاق متمایزند.
روش: ابتدا با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، ۲۵۸ نفر از دانشجویان دختر کارشناسی ارشد و دکترای دانشگاه تربیت مدرس، پرسشنامۀ تفکر خلاق عابدی را تکمیل کردند. سپس از میان این شرکتکنندگان، دو گروه ۳۰ نفری از آزمودنیهایی که بیشترین و کمترین نمرات را در این آزمون گرفته بودند، به عنوان دو گروه مقایسۀ پژوهش انتخاب شدند. برای سنجش سبک و سازوکارهای دفاعی از پرسشنامۀ سبکهای دفاعی استفاده شد. در پایان، دادهها به وسیلۀ آزمون t برای گروههای مستقل تجزیه و تحلیل شدند.
یافته ها: افراد دارای تفکر خلاق و افرادی که از تفکر خلاق کمتری برخوردارند، در نرخ کلّی استفاده از سازوکارهای دفاعی تفاوتی با هم ندارند. سبک دفاعی افراد دارای تفکر خلاق، رشدیافتهتر از افراد دارای تفکر کمتر خلاق است؛ و افراد دارای تفکر کمتر خلاق، بیشتر از الگوی سازوکارهای دفاعی رشدنایافته استفاده میکنند. به طور کلّی، ویژگی اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر خلاق، در مقایسه با گروه دارای تفکر کمتر خلاق، استفادۀ زیاد آنها از سازوکارهای دفاعی رشدیافتۀ والایش، طنز و پیشاپیشنگری و سازوکارهای رشدنایافتۀ دلیلتراشی، تجزیه و انکار است؛ در حالی که مشخصۀ اصلی الگوی دفاعی گروه دارای تفکر کمترخلاق، استفادۀ زیاد آنها از سازوکارهای دفاعی رشدنایافتۀ فرافکنی، به عملدرآوری، دوپاره‌سازی، رفتار پرخاشگرانه- منفعلانه، خیالپردازی، جابهجایی و جسمانیسازی است.
نتیجه‌گیری: نتایج مطالعۀ حاضر بار دیگر بر اهمیت تفاوت گذاشتن بین دو حوزۀ عمدۀ خلاقیت تأکید میکند. به علاوه، همسو با یافتههای تحقیقات پیشین، نتایج نشان میدهند که افراد دارای تفکر خلاق به دلیل استفاده از نوعی سبک دفاعی خلاق، از افراد دارای تفکر کمترخلاق متمایزند.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |